dr Robert Domżał, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
XIII spotkaniu Forum Dziedzictwa Sztuki Inżynieryjnej, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, 16 września 2021 roku
Organizatorzy V Seminarium Muzealnictwa Wojskowego połączonego z Forum Muzeów Sztuki Inżynieryjnej podjęli się odpowiedzieć na pytanie jak instytucje muzealne funkcjonują w zglobalizowanym świecie, przy stałym wzroście populacji, mobilności, przy zagrożeniach spowodowanych działaniami człowieka wpływającymi na klimat planety. Muzea jako przestrzenie dialogu spoglądają na przeszłość i przyszłość, mając u podstaw kolekcjonowanie, zachowanie, badania, interpretowanie i prezentację zabytków, tak potrzebnych do zrozumienia współczesnego świata.
Opracowując w 2019 nową koncepcję działania NMM w Gdańsku na kolejne lata, zespół Dyrekcji i kuratorów postanowił przyjrzeć się krytycznie wizji i misji naszej instytucji. Kilka miesięcy trwało ucieranie się poglądów i koncepcji na temat tego, jakie najważniejsze cele stawia przed sobą nasze Muzeum, dla kogo tworzymy nasze treści, jakie wartości są dla nas obecnie ważne, czy leży nam na sercu tylko muzealium i jego kondycja, czy też przy okazji tworzenia naszej oferty powinniśmy zwrócić uwagę na nasze otoczenie. Kompleksowe spojrzenie na zmieniający się świat, odbiorcę, kondycję środowiska naturalnego pozwoliło zidentyfikować wiele pól aktywności, które do tej pory nie były brane pod uwagę, lub nie były oczywiste w codziennej pracy muzealnika.
Nie jest niespodzianką, szczególnie w rozwiniętych krajach Europy zachodniej i północnej, że muzea jako przedsiębiorstwa pracujące ze społeczeństwem, ludźmi młodymi, starszymi, wykluczonymi, mają więcej zadań do wypełnienia, niż mogło nam się wydawać jeszcze dekadę czy dwie temu. Wnioski wyniesione po dyskusjach na temat przyszłości naszego Muzeum i muzealnictwa w ogóle, dały powód do refleksji zawartej w tym artykule nad odpowiedzialnością społeczną w muzeach.
Zwyczajowo wizje i misje instytucji muzealnych zawierają zapisy określające dbałość o gromadzone zbiory, troskę o ich stan konserwatorski, udostępnianie ich zwiedzającym. Z reguły trudno doszukać się w tego typu dokumentach programowych refleksji na temat oddziaływania instytucji na społeczeństwo, na ekosystem, w którym żyjemy i pracujemy, na zrównoważony rozwój. Zmiany zachodzące w środowisku naturalnym, dostępność oferty dla grup wykluczonych, migrantów, osób w podeszłym wielu, troska o właściwy poziom edukacji, kształtowanie postaw obywatelskich to elementy, które w nieunikniony sposób powinny pojawić się w agendzie wielu instytucji kultury. Finalnym „produktem” opracowanej w NMM wizji jest przekaz, iż chcemy tworzyć muzeum otwarte, łączące tradycję i nowoczesność; inspirujące i opowiadające historię w oparciu o morskie dziedzictwo kulturowe. Naszą misją jest zaś gromadzenie i zabezpieczanie kulturowego oraz technicznego dziedzictwa morskiego, a także upowszechnianie szeroko rozumianej wiedzy morskiej poprzez realizację działań muzealnych obejmujących m. in. gromadzenie eksponatów, badania naukowe, edukację oraz przygotowywanie wystaw stałych i czasowych. Co do realizacji naszej misji, to zamierzamy ją realizować zgodnie z filozofią odpowiedzialności społecznej, zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialnej konsumpcji i troski o rozsądne gospodarowanie zasobami naturalnymi planety. Chcielibyśmy równocześnie, by nasza instytucja była miejscem spotkania i platformą dialogu, permanentnej edukacji, krytycznego myślenia oraz kształtowania postaw społecznych.
„Odpowiedzialność” to słowo mające bardzo szerokie znaczenie. Patrząc na infrastrukturę muzeów w naszym kraju widzimy, że dostępność do wielu z nich jest mocno ograniczona. NMM w Gdańsku doświadcza na co dzień tego problemu zarządzając wyjątkowymi muzealiami – zabytkowymi statkami „Darem Pomorza” oraz zabytkowym rudowęglowcem „Sołdek”. Obiekty te zbudowane po to by pływać po morzach, jedne by szkolić pod żaglami kadry morskie, inne by przewozić ciężkie towary masowe, nie były projektowane, by stać się muzeami. Już samo wejście na pokład obu jednostek stwarza problemy wielu osobom. Z zasady statek i jego wnętrze, to obszar będący jedną wielką barierą. Jak ją przełamać i umożliwić odpowiedzialne zwiedzanie ? Odpowiedź nie jest prosta. Zabytek jako chroniony prawem obiekt nie może być dowolnie modyfikowany i poddawany adaptacji. Szukamy więc innych metod udostępnienia. Po dokonanej w 2020 roku renowacji statku-muzeum „Sołdek” trwają obecnie prace nad nową wystawą stałą we wnętrzu rudowęglowca. Z powodu fizycznej bariery, którą są wąskie i strome schody do ładowni, muzealnicy zdecydowali się na zbudowaniu alternatywnej oferty dla osób z ograniczeniami fizycznymi. W holu budynku głównego Muzeum na wyspie Ołowianka, przy której cumuje statek, projektowane są specjalne stanowiska multimedialne, umożliwiające obejrzenie wizualizacji w technice rzeczywistości cyfrowej (VR- Virtual Reality) wnętrza jednostki. Przygotowane trójwymiarowe skany umożliwią zapoznanie się ze specyfiką konstrukcji jednostki, pozwolą zajrzeć do niedostępnych pomieszczeń i poznać historię statku.
Jeszcze bardziej innowacyjne rozwiązanie skierowane także do osób z ograniczeniami ruchowymi wdrażane jest obecnie na fregacie „Dar Pomorza”. Nowoczesna technologia na „Darze Pomorza”. Od 11 maja 2021 roku Narodowe Muzeum Morskie zaprasza do zwiedzania statku-muzeum „Dar Pomorza” w zupełnie nowym wymiarze. Unikatowy Interaktywny Film Sferyczny zintegrowany z nowoczesnymi goglami Oculus umożliwi widzom poznanie żaglowca z innej, ciekawej perspektywy oraz spełni ważną rolę w udostępnianiu jego wnętrz osobom niepełnosprawnym i z trudnościami w poruszaniu się. Zacumowany przy gdyńskim nabrzeżu „Dar Pomorza” przez ponad 70 lat służył jako żaglowiec szkolny, na którego pokładach uczyli się przyszli oficerowie i marynarze. Jako statek-muzeum jest obiektem niełatwym w eksploracji ze względu na swoją unikatową, zabytkową konstrukcję. Zwiedzanie, szczególnie osobom niepełnosprawnym i starszym, utrudniają rozwiązania techniczne, wynikające z charakteru jednostki: wysokie progi, strome schody, śluzy i grodzie czy wąskie korytarze. Jednak postęp technologiczny pozwala podejść do problemu z nowej, innowacyjnej perspektywy.
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku we współpracy z firmą VR For Business przygotowało pierwszy w Polsce innowacyjny, w pełni funkcjonalny Interaktywny Film Sferyczny (IFS), zrealizowany dla instytucji kultury. Goście, korzystając z gogli Oculus Quest 2, bez żadnych barier architektonicznych zwiedzą przestrzenie, których wyposażenie i funkcje są najbardziej interesujące: pokład rufowy i salon komendanta, pokazane z zupełnie nowej perspektywy: kabinę morską komendanta, kabinę nawigacyjną, mesę oficerską i maszynownię, a także nieudostępniany do tradycyjnego zwiedzania szpitalik. – Wyjątkowość tego produktu polega na ciągłym i interaktywnym procesie filmowym, co jest ewenementem na skalę światową, gdyż większość produkcji bazuje na statycznych zdjęciach 360. Realizm doznań potęgują profesjonalny lektor, odtwarzane warunki pogodowe, animacje pokładowe czy obserwacja kadry oficerskiej podczas pełnienia codziennych obowiązków.
Nowoczesne gogle 3D z Interaktywnym Filmem Sferycznym będą udostępniane na specjalnie przygotowanym stanowisku na pokładzie statku, w miejscu dostępnym dla zwiedzających z ograniczeniami ruchu. Specjalnie dla osób głuchych do IFS zaimplementowano m.in. opcję korzystania z polskich napisów, a nagranemu wprowadzeniu towarzyszy tłumacz Polskiego Języka Migowego. Dobór wyraźnych ikon, czytelnych kolorów i fontów wynikł z dbałości o wygodę osób z gorszym wzrokiem (starszych, niedowidzących, z wadami wzroku). Samo urządzenie zostało wyposażone w specjalną wkładkę dystansującą, pozwalającą na korzystanie z gogli w okularach korekcyjnych, których rozmiar nie przekracza wymiarów 142×50 mm oraz gniazdo mini jack, pozwalające na podpięcie własnych słuchawek. Interaktywny film posiada również opcję aktywującą angielskie menu i napisy.
W ramach starań o jak najszerszą dostępność – szczególnie w czasie pandemii – równolegle z pracami nad filmem przeznaczonym na gogle 3D, przygotowano wersję na przeglądarki internetowe. Oferuje ona możliwość wyboru dwóch jakości – niskiej i wysokiej – tak by uruchomienie filmu było możliwe na starszym sprzęcie i przy niższej przepustowości łącza internetowego. Film można obejrzeć na stronie www.darpomorza360.nmm.pl.
Dlaczego nowoczesne instytucje, nie tylko kultury, kierują wzrok ku metodom zarządzania skierowanym na poszanowanie środowiska naturalnego ? Wydaje się, że wychodzimy naprzeciw oczekiwaniom społecznym, które na przestrzeni ostatniej dekady zmieniły się diametralnie. Obecnie, inaczej niże w latach ubiegłych, badanie świadomości i zachowań ekologicznych Polaków wskazuje, że poszanowanie środowiska naturalnego jest bardzo ważne dla 68% ankietowanych osób, w stos. choćby do 27% w 2014 roku. Rosnąca świadomość społeczna stwarza więc pewne oczekiwanie dla instytucji kultury, które często są dużymi przedsiębiorstwami zatrudniającymi setki osób. Segregacja śmieci, wprowadzenie systemów elektroniczego obiegu dokumentów, ślad węglowy, który zostawiamy, to tylko niektóre aspekty naszej codziennej pracy powiązanej z dbałością o klimat. Druk jeśli już na papierze, to na takim który pochodzi z recyclingu.
Obecnie planując budowę nowego muzeum bierze się pod uwagę potencjalne skomunikowanie instytucji, dostępność miejsc parkingowych w najbliższym otoczeniu. Dostępność komunikacji publicznej staje się przy rosnących drastycznie cenach za parkowanie w centrum miast, na „wagę złota”. Przy planowanych inwestycjach wprowadza się nowe możliwości zasilania w energię. Na porządku dziennym są pompy ciepła, panele fotowoltaiczne czy systemy termoizolacji ograniczające zużycie energii. Część z tych rozwiązań zastosowano w otwartym w 2016 roku Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie. Ten nowoczesny, skromny w swej bryle budynek mieści wyjątkowe magazyny studyjne dla obiektów wielkogabarytowych, w tym wraków łodzi statków wydobytych podczas archeologicznych badań podwodnych. Do tego we wnętrzu znajduje się duża hala, na której dokonuje się konserwacji różnorodnych zabytków. W budynku znajduje się zaawansowana pracownia rentgenowska, urządzenia do skanowania zabytków.
Wiele muzeów w Europie chwali się uzyskaniem certyfikatu ISO 14001, który jest oparty o wdrożenie Systemu Zarządzania Środowiskowego. Posiadanie polityki pro środowiskowej przez muzea, nie jest oczywiście powszechne w naszym kraju. Jednym z muzeów o profilu morskim, które taką politykę wdrożyły już wiele lat temu jest Narodowe Muzeum Morskie w Sztokholmie. Co ciekawe placówka to nie jest tylko klasycznym muzeum prezentującym eksponaty, gdyż zajmuje się także badaniem wraków statków leżących na dnie Bałtyku. Co to ma wspólnego z troską o środowisko ? Bardzo wiele jak się okazuje. Muzeum to chwali się odpowiedzialnym podejściem do eksploracji wraków, ich dokumentowaniu „in situ” bez konieczności wydobywania ich samych lub ich zawartości. Wiadomo, że na wielu stanowiskach podwodnych znajdować się mogą elementy niebezpiecznego ładunku, paliwa, amunicja i inne substancje potencjalnie niebezpieczne. Dokumentacja na dnie morza pozwala racjonalnie ocenić potrzebę wydobycia tylko najbardziej zagrożonej substancji zabytkowej, bez potrzeby angażowania ogromnej energii w niepotrzebną eksplorację i podnoszenie części wraka.
Czy tylko chcemy być postrzegani jako firma nowczesnao, bo pro ekologiczna ? Czy naprawdę zależy nam na zmianie naszego otoczenia, przekształceniach, które pozwolą naszym dzieciom cieszyć się bioróżnorodnością planety ? Realizując liczne programy edukacyjne, nasze Muzeum jasno sygnalizuje potrzebę zwrócenia uwagi na problem zanieczyszczenia środowiska, szczególnie wód Bałtyku. Wśród oferowanych zajęć mamy mieliśmy dla przykładu ferie dla rodzin w roku 2020 pod hasłem: „Nieznośne śmieci w oceanach”. Inny cykl, który cieszył się popularnością to: „Mikro i Makro, czyli… oczyszczamy wodę”, filmy pokazujące doświadczenia polegające na usuwaniu z powierzchni wody „zanieczyszczeń”. Doświadczenia nawiązywały do zanieczyszczenia wód mikroplastikiem i skażeń olejowych. Konkurs plastyczny „Statek DAR DZIECI” miał za zadanie tworzenie wizerunku statku nie tylko z materiałów plastycznych, ale także z wykorzystaniem surowców wtórych. Inny cykl pakietów edukacyjnych (zajęcia online, obecnie w przygotowaniu w nowej formie) „Morze nasze morze” – fauna i flora Bałtyku, mówił o skażeniach morza i uczył jak im zapobiegać. poszerza wiedzę o dziedzictwie przyrodniczym.
Społeczna odpowiedzialność to nie tylko ekologia, to także zwrócenie uwagi na równe podejście do płci, kultury czy koloru skóry naszych gości. Cykl seminariów „Dziewczyny na fali” przybliża sylwetki niezwykłych kobiet, których praca lub pasja związana jest z szeroko pojętą wodą. Myślą przewodnią cyklu jest prezentacja osób, które realizują swoje marzenia, często pomimo trudności, które nastręcza im życie codzienne. Początkowo cykl skierowany był przede wszystkim do uczniów szkół średnich, jednak dzięki pandemii i prezentacji on-line, trafił do szerszego kręgu odbiorców. W czasie jednego z paneli, w związku z 60-leciem istnienia Muzeum, poprosiliśmy grupę pań z różnych działów Muzeum żeby opowiadały o swojej pracy, jej specyfice i wyzwaniach jakie czekają na kobiety w muzealnictwie.
Edukacja online szczególnie w czasie pandemii była sporym wyzwaniem, gdyż dobór programów i tematów lekcji był na początku eksperymentem. NMM próbowało przyciągnąć w internecie młodych widzów oferując pakiety edukacyjne, wywiady ze znanymi ludźmi i z zabytkami, oprowadzania online po wystawach, w końcu także relacje z wernisaży. Nie stroniliśmy też od konkursów, warsztatów i filmów instruktarzowych.
Ponadto nasze Muzeum bierze udział w cyklu spotkań pn. : „Kreatywna Pedagogika” opierających się na stałej współpracy nauczycieli w grupach samodoskonalenia zawodowego. Międzyszkolne zespoły wspierają się w codziennej pracy, doskonalą warsztat, omawiają swą praktykę. To dwa rodzaje grup: przedmiotowe – dla zainteresowanych nowoczesnymi metodami nauczania, i problemowe – dla tych, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę psychologiczną i pedagogiczną. Każdą grupę prowadzi przygotowany do tego i wcześniej przeszkolony lider – nauczyciel wybrany spośród gdańskiej kadry pedagogicznej. W ramach współpracy z przedstawicielami Kreatywnej Pedagogiki przygotowaliśmy zajęcia dostosowane do potrzeb programu.
Inne działania nastawione na promowanie pracy w muzeach to spotkania z Urzędami Pracy.Narodowe Muzeum Morskie we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Gdańsku przeprowadziło na przykład motywacyjno-rozwojowe warsztaty dla młodzieży szkolnej, zorganizowane w ramach wydarzenia promującego fundusze europejskie pt. „POWER 2 WORK – Wybieraj mądrze”. Warsztaty odbyły się 21 października 2020 r. w Ośrodku Kultury Morskiej w Gdańsku, a ich celem było przybliżenie młodzieży możliwości na obecnym rynku pracy i zapoznanie jej z najciekawszymi aspektami pracy w Muzeum. Uzupełnieniem działań była gra muzealna, w trakcie której uczniowie poznawali bliżej zawody, jakie można wykonywać, pracując w muzeum. Uczniowie mieli także możliwość rozmowy z doradcami zawodowymi o swoich wyborach edukacyjnych i zawodowych oraz zapoznania się z bazą aktualnie realizowanych na Pomorzu projektów współfinansowanych z funduszy europejskich, realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Grupą, na którą coraz częściej zwracają uwagę muzeum tworząc nowe oferty są seniorzy. W NMM zajęcia dla nich odbywają się dwa razy w miesiącu, i trwają trzy godziny. Warsztaty plastyczne są połączone ze zwiedzaniem ekspozycji Narodowego Muzeum Morskiego. Uczestnicy zajęć – pod kierunkiem plastyka i muzealnych edukatorów, poznają różne techniki plastyczne (malarstwo, rysunek, akwarelę, węgiel, malarstwo na szkle, gwasz) i tworzą prace inspirowane wystawami NMM, morzem oraz regionem gdańskim.
Muzeum uczestniczy w programie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura 60+”. Od kilku lat pod koniec września proponujemy seniorom dedykowane im atrakcje, min.: bilet do Muzeum za złotówkę, oprowadzanie z przewodnikiem, zwiedzanie ze specjalnie przygotowanymi kartami, plenery malarskie etc.
Być może jeszcze trudniejszym wyzwaniem jest praca z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami. Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku realizowało kilka lat temu projekt pm. „Kurs poza horyzont. Oferta dla uczniów szkół specjalnych” w ramach Programu Kultura Dostępna (dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego . Głównym celem przedsięwzięcia było ułatwienie dostępu do zasobów Muzeum uczniom niepełnosprawnym mentalnie i autystycznym przez umożliwienie skorzystania ze specjalnie opracowanych zajęć edukacyjnych w oddziałach NMM w Gdańsku.
Projekt stworzył warunki do współdziałania edukatorów, psychologów szkolnych i nauczycieli zajmujących się tą grupą uczniów niepełnosprawnych, dając możliwość wymiany doświadczeń i poszerzenia wiedzy edukatorów muzealnych w zakresie metodyki pracy z uczniem niepełnosprawnym mentalnie. Jako partnera projektu wybrano Zespół Szkół Specjalnych nr 17 w Gdyni. Szkoła zapewnia realizację obowiązku szkolnego na poziomie szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej dzieciom i młodzieży ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi. Po tych doświadczeniach została opracowana stała oferta dla uczniów szkół specjalnych.
Innym działaniemNMM w podobnym zakresie jest współpracuja od 2002 roku z Fundacją „Sprawni Inaczej”. Jej wynikiem są organizowane cykliczne wystawy prac uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej. Fundacja powstała w 1989 roku. Przewodniczącą rady fundatorów jest pani Danuta Wałęsa, a prezesem zarządu pani Justyna Rogińska. Fundacja prowadzi placówki terapeutyczne w Gdańsku, Bytowie, Miastku, Lubieszynie, Kościerzynie i we Wrocławiu. Od samego początku swojej działalności Fundacja łączy sztukę z terapią, dając osobom niepełnosprawnym możliwość tworzenia, odkrywania siebie i swoich umiejętności. W grudniu 2019 zorganizowane zostało seminarium „Niepełnosprawni wśród nas”, na które zaproszeni zostali eksperci z różnych instytucji kultury, edukatorzy i nauczyciele pracujących z osobami niepełnosprawnymi.
29.06.2019 na Skwerze Kościuszki w Gdyni odbyła się uroczystość odsłonięcia makiety „Daru Pomorza”. Model został odlany z brązu w skali 1:40 i przedstawia Białą Fregatę podczas rejsu pod pełnymi żaglami. Jego autorami są wrocławscy artyści Stanisław i Michał Wysoccy. Makieta „Daru Pomorza” powstała w ramach – zainicjowanego przez Rotary Klub Gdańsk Gdynia Sopot – projektu „Zobaczyć świat rękoma”. Dzięki niemu osoby niewidome i niedowidzące mogą poznać wiernie odwzorowane szczegóły konstrukcji, wyposażenia, ożaglowania i olinowania fregaty. Jest to kwestia bardzo istotna, gdyż ze względu na specyfikę i wymogi bezpieczeństwa obowiązujące na statku-muzeum, przystosowanie go do zwiedzania oraz samo zwiedzanie przez osoby z dysfunkcjami wzroku jest bardzo trudne. W Gdańsku natomiast została ustawiona makieta dotykowa przedstawiająca Żuraw.
Także na statku-muzeum „Sołdek” istnieje potrzeba udostępnienia przestrzeni wnętrza jednostki osobom, które same nie mogą się dostać na pokład. Stanowisko z wirtualnym spacerem po „Sołdku”, zainstalowane zostało we wrześniu 2001 r. na stałe w holu Spichlerzy na Ołowiance i jest rozwiązaniem dedykowanym gościom z ograniczoną mobilnością, którzy nie mogą zwiedzić statku „na żywo”. Zaproszeni uczniowie z zaprzyjaźnionego Zespołu Szkół Specjalnych nr 17 w Gdyni przetestowali nowe interaktywne stanowisko, byli usatysfakcjonowani naszą propozycją, a ich doświadczenie i wskazówki pomogą jeszcze lepiej dostosować narzędzie do potrzeb użytkowników.
Odpowiedzialność społeczna, to także dialog ze społeczeństwem i konsultowanie z odbiorcami nowych pomysłów i planów muzeum. 29 lutego 2018 r. w Ośrodku Kultury Morskiej odbyły się kolejne konsultacje społeczne w ramach projektu „Konserwacja, remont i modernizacja Żurawia Gdańskiego – oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku wraz z utworzeniem nowej wystawy stałej”. W konsultacjach uczestniczyli nauczyciele trójmiejskich szkół i przedszkoli oraz przewodnicy zrzeszeni w PTTK. Pracownicy Działu Edukacji zaprezentowali projekt nowej oferty edukacyjnej oraz działania planowane w trakcie trwania projektu. W części poświęconej sprawom edukacyjnym, nauczyciele wymieniali się doświadczeniami i uwagami na polu organizowania wspólnych zajęć i warsztatów w NMM, w tym przyszłych projektów.
Pracując na co dzień z dziećmi i młodzieżą dobrze mieć stałe, fachowe wsparcie grona osób młodszych niż kadra muzealnicza. W tym celu powołano przy NMMMłodzieżową Radę Muzeum. Nastąpiło to w lutym 2020 roku, a w skład Rady weszli uczniowie dwóch gdańskich liceów: I LO Gdańsk i Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku.
Wiele aktywności realizowanych przez NMM zawdzięczamy szeregowi osób skupionych we wspierającym je do dziś Towarzystwie Przyjaciół NMM. Organizacja ta stawia sobie ze cel pomoc w rozwoju naszej placówki, pomaga Muzeum finansowo w zakupie cennych eksponatów, jest ponadto animatorem wielu wydarzeń kulturalnych i artystycznych związanych z szeroko rozumianym morskim dziedzictwem kulturowym. Naszej instytucji nie udałoby się dotrzeć tak daleko w swojej wędrówce, gdyby nie wsparcie dwóch innych organizacji, mianowicie Towarzystwu Przyjaciół statku-muzeum „Sołdek” i Towarzystwu Przyjaciół statku-muzeum „Dar Pomorza”. Oba Stowarzyszenia aktywnie działają na rzecz zachowania najważniejszych pływających obiektów muzealnych będących w naszym posiadaniu, są animatorami wydarzeń o charakterze naukowym i kulturalnym. Ponadto „Dar Pomorza” jest miejscem spotkań środowiskowych, np. Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej, czy Bractwa Kaphornowców.
Powyższe przykłady społecznego zaangażowania NMM w Gdańsku, to tylko niewielka część działań, które można wymienić w tak krótkim opracowaniu. Ostatnie lata wskazują, że pozostając przy podstawowych zadaniach dla jakich powołano muzea, jest przed nimi wiele różnorodnych form aktywności społecznej, które otwierają przed naszymi instytucjami szerokie możliwości. Rozwój tych kompetencji będzie z pewnością wytyczał ścieżki przyszłego muzealnictwa „zaangażowanego”.
